kde - tr

bir son kullanıcı olarak yine son kullanıcıya uygun ve kde plasma kullanan dağıtımlar hakkında birkaç kelam etmek istediğim hede. ama ondan önce kde‘nin bizzat muhatap olduğumuz ve bilgisayarı açtığımızda onu kullanmaya yarayan arayüzden:gui oluşan ürününün plasma, kendisininse birtakım açık kaynaklı ve özgür yazılım ihtiva eden bir masaüstü ortamının ve ekibinin ismi olduğunu unutmamak gerekiyor. k desktop enviroment yani aslında kde dediğimiz mevzu. ayrıca tüm bu [https://kde.org/products/ ürünlerin] -aralarında krita, kdenlive, kde connect, latte dock, dolphin gibi gnu/linux komünitesi tarafından pek beğenilen programlar da yer almakta- geliştiricisi olan bir ekip. kolektif bir çabanın yarattığı minik bir ekosistem kde kısaca. yazı boyunca kde kısaltmasını -alıştığım üzere- plasma anlamında kullanabilirim.

an itibariyle 23 yaşında olan kde‘nin en eski masaüstü ortamlarından biri olduğunu belirtelim. plasma masaüstünün son sürümleriyle beraber kendisinin yarattığı kötü ününü -bug dolu olması ve sistem kaynaklarını delice tüketen yapısı- yok ettiğini görmek neşe verici zira her ne kadar gnu/linux camiasının en meşhur dağıtımlarının:ubuntu, pop! os, mint vb. varsayılan gelen masaüstü ortamının gnome ya da gnome temelli olduğunu görsek de kde‘nin de şık, fonksiyonel, ve daha fazla düzenlenebilir yapısı ile kullanıcıları kendine çektiğini söylemek gerek. hülâsa, kde plasma 5 şu an oldukça verimli ve stabil. tepkisellik ve yıllardır süregelen yakışıklılığı hususunda da bir eksikliği bulunmamakta.

her neyse, öncelikle belirtelim ki plasma ve diğer kde ürünlerini başka bir masaüstü ortamını kullanıyorken de sisteminize yüklemek mümkün. bunun için grafik arayüzü ile ya da terminal aracılığı ile minik bir işlem kde‘nin tüm paketleri -plasma masaüstü ve kde uygulamaları- ile yüklenmesi için kafi. tabii kodlar ya da programlar dağıtımdan dağıtıma değişiyor. yine de en temizi ve sorunsuzu sıfırdan, hatta mümkünse varsayılan olarak kde ile gelen bir dağıtım bularak onu taşınabilir belleğinize yazdırmak. bu yazıda da bu dağıtımlara ucundan değineceğim, ben de geliştirici olmadığımdan, gnu/linux dünyasında yıllardır olan basit bir kullanıcı perspektifinden yazıyor olacağım, yani arch linux kurup kde yüklemenizi tavsiye edecek ben değilim ne yazık ki.

öncelikle distrowatch‘ta, dağıtımların sayfalarının tıklanma [https://distrowatch.com/dwres.php?resource=popularity oranlarına] bakalım. gözümüze çarpan en önemli ve iş çıkarmayacak dağıtımlar manjaro, solus, kde neon, kubuntu ve belki open suse, kaos gibi dağıtımlar. ama dediğim gibi, her dağıtıma sonradan kde yüklemek mümkün. bunlar en idealleri sadece. ilerleyelim.

manjaro; arch linux tabanlı, oldukça güçlü bir topluluğa sahip ve hızlıca yükselen bir kullanıcı sayısına sahip kullanıcı dostu bir dağıtım, kde ile olduğu gibi başka birçok farklı masaüstü ortamı ile beraber yüklemek mümkün. rolling release bir yapıya sahip, yani kullanıcıların bir kere yükledikten sonra ömür boyu bir daha kurulum yapması gerekmez, hatalar arch linux ekibi üstüne kendi ekibi tarafından düzeltilir ve inanılmaz güncel kalır. yapılan her yenilik -neredeyse- anında kullanıcıya yansır, bu durumun bazen stabilite sorunları yarattığı ve lts:long term support dağıtımlara kıyasla nispeten riskli olduğunu unutmamak gerekir. manjaro gmbh & co. kg adlı kendi minik şirketine sahip dağıtım, gnu/linux dünyasına giriş için oldukça ideal.. [https://www.reddit.com/r/ManjaroLinux/ bu adresten] şahane bir subreddit‘e [https://manjaro.org/ bu adrestense] kendi sitelerine ulaşılabilir.

solus, bağımsız ve irlanda orijinli bir başka dağıtım. yine kde dışı masaüstü ortamları ile beraber indirilebilir. solus‘un ilginç yanı biz:türkler tarafından hazırlanmış bir paket yöneticisi olan pisi:packages ınstalled successfully as ıntended‘nin biraz değiştirilmişini kullanması. solus ekibi, kendi geliştirdikleri budgie masaüstü ortamı ile de biliniyor fakat budgie, gnome temelli. yine manjaro kadar olmasa da fena olmayan bir topluluk desteği var. stand alone bir yapısı olması ile takdire şayan, yine de solus kde’nin kullanıcıyı çeken özel bir yanı var mı, bilemiyorum doğrusu. yine de nihai kararı [https://getsol.us/home/ sitesini] ziyaret ederek vermek gerek. subreddit de [https://www.reddit.com/r/SolusProject/ bu] tarafta.

kde neon; linux mint‘in kde önyüklü imajını kaldırmasının ardından listede ubuntu tabanlı sayılabilecek iki dağıtımdan biri. ingiltere çıkışlı. bizzat kde ekibi tarafından geliştiriliyor ve aslında geliştiriciler tarafından tam bir dağıtım olarak görülmüyor. ben yine de distrowatch‘ta olduğu için listeye almam gerektiğini düşünüyorum. sade, kısmen güncel -dağıtımın kde kısmı yuvarlanır gibi her daim güncel ancak ubuntu kısmı biraz yavaş güncelleniyor- bir deneyim sunuyor. kde‘nin en mühim araçlarıyla, olabildiğince az bloatware yüklü şekilde gelmesi cazip kılıyor. yine de diğer bir ubuntu tabanlı dağıtım olan kubuntu‘ya nazaran daha yavaş güncelleme aldığını söylemek gerek. sadece lts sürümler üzerine inşa edildiği için bir iki yıl beklemek dahi gerekebilir canonical‘ı. ancak ubuntu focal fossa:20.04 versiyonu taptaze, gayet denenebilir duruyor. ben de kullanırken memnun kaldığımı söyleyebilirim epey eski bir sürümünü. dağıtım ubuntu tabanlı olduğu için gerek ubuntu topluluğu gerek bizzat kde topluluğu tarafından yardım alabilme düşüncesi güzel. [https://neon.kde.org/ burası] orijinal siteleri. [https://www.reddit.com/r/kde/ burası] ve [https://www.reddit.com/r/kdeneon/ burası] ise ilgili subreddit‘ler.

kubuntu; bir diğer ubuntu tabanlı, -şahsımın en uzun süre kullandığı- dağıtım. harika değil, önyüklü gelen gereksiz uygulamalar yok değil ama bunun son kullanıcı için problem yaratmamak için olduğu belli. topluluk desteği kde neon‘da olduğu gibi. zaten canonical‘ın xubuntu:xfce kullanır. ve lubuntu:lxde kullanır. ile beraber kardeş yaptığı bir dağıtım. manjaro kadar olmasa da fena değil, kuşkusuz kde neon‘dan daha sık güncelleme alıyor dağıtımın ubuntu kısmı. kde ile ilgili bölüm içinse neon’un aksine beklemek gerekiyor. diğer dağıtımlardan daha fazla sistem kaynağı tüketme ihtimali yüksek fakat yılların kubuntu‘su bu. pek sağlam, pek kuvvetli, pek arkadaş canlısı. kde‘nin güçlenmesiyle daha fazla yüz bulma ihtimali var. [https://www.reddit.com/r/Kubuntu/ burası] subreddit‘i, [https://kubuntu.org/ burası] ise kendi sitesi.

opensuse; biraz ilginç bir dağıtım. alman çıkışlı. tumbleweed ve leap olmak üzere iki versiyonu var. ilki rolling release, ikincisiyse lts düsturunu benimsemiş durumda. kde önyüklü geliyor. üstteki dağıtımlar kadar olmasa da fena olmayan bir topluluğu var. eski ve stabil bir dağıtım opensuse. kendine has araçlarıyla da biliniyor. yine de bir kullanıcı sıfırdan opensuse‘a girmeli mi, bilemiyorum. .deb yerine .rpm paketini kullanıyor. [https://eksisozluk.com/biri/agathis agathis]’in dediği üzere masaüstü ortamını kurulum yaparken seçmek ve sadece istenilen paketleri yüklemek mümkün. kullanım deneyimim olmasa da opensuse topluluğunun kullanıcı dostu bir deneyim vadettiğini belirtmek gerek. meraklılar [https://www.opensuse.org/ buradan] sitesini, [https://www.reddit.com/r/openSUSE/ buradan] da subreddit‘ini inceleyebilir.

kaos; açıkçası çok az bilgi sahibi olduğum amerikalı geliştiricilere sahip, solus‘u andıran ama çok daha kde yönelimli bir dağıtım gibi duruyor. tıpkı manjaro gibi rolling release bir yapıya sahip. paket yöneticisi manjaro gibi pacman. detaylı bilgi [https://kaosx.us/ burada], varolan bir reddit komünitesine rastlayamadım doğrusu.

galiba listeleyeceğim dağıtımlar bu kadar, belki ekleme yaparım ileride. tüm problemler için dağıtımların kendi forumları ya da [https://askubuntu.com/ askubuntu] gibi siteler kullanılabilir. gnu/linux dünyasında bol şans!